Fietsroute 14-18 Gifgas

Een route langs landelijke wegen met een flinke portie oorlogsgeschiedenis, zo zou je de Gifgasroute het best kunnen beschrijven. Van de twaalf routes die destijds ter gelegenheid van 100 jaar Groote Oorlog werden uitgewerkt, had ik er ondertussen zes afgefietst. Deze is nummer zeven in het rijtje.

Boezinge-Sas... een idyllisch plekje

Vertrekken doen we aan de kerk van Langemark, de grootste deelgemeente van de fusiegemeente Langemark-Poelkapelle. Langemark is goed voor iets meer dan 5.000 inwoners, de rest woont in Poelkapelle, Bikschote, Madonna of Sint-Juliaan.

De Sint-Pauluskerk in Langemark

Wie de naam van de route wat akelig vindt... die heeft alles te maken met de eerste (Duitse) gasaanval uit de geschiedenis die op 22 april 1915 hier werd uitgevoerd. Niet alleen militairen en burgers, maar ook dieren en planten werden door dit massavernietingswapen kapot gemaakt. Waar de gaswolk passeerde, restte alleen nog de dood. Amper een straat ver lezen we op een infopaneel de bevolkingscijfers: inwoners 1914 - 5.498, in 1915/1916/1917/1918 -niemand! Een zeer confronterend begin van de rit.

Beelden vertellen soms meer dan woorden

Eens uit de dorpskern komen we aan de eerste luisterpaal die het verhaal vertelt van de “Brooding Soldier”, in de volksmond beter gekend als de “Canadien”. Het 11 meter hoge oorlogsmonument herdenkt de 18.000 Canadese soldaten die bij de strijd werden ingezet en in het bijzonder de 2.000 Canadezen die hier in 1915 sneuvelden. De sokkel vormt één geheel samen met de mijmerende soldaat, zijn gevouwen handen rusten op de kolf van zijn geweer. Deze houding, de “arms reversed” is de traditionele militaire groet aan de gesneuvelden.

Een blik op de "Canadien"

Via landelijke weggetjes komen we aan de Steenakkermolen, die eerst door de geallieerden en dan door de Duitsers als observatiepost werd gebruikt. In 1915 ging hij helemaal in vlammen op en kreeg de bijnaam “Totenmühle”. Je hebt weinig verbeeldingskracht nodig om te bedenken waar die naam vandaan komt…

Hier staat ook een luisterzuil, maar eentje met een heel andere insteek: je kan hier ook een Volksverhalenroute van 37 kilometer fietsen die je langs 15 streekverhalen brengt. Leuk is dat je zelf kan kiezen of je die in het streekdialect beluistert of in het Nederlands. We zullen er een paar tijdens deze tocht tegenkomen, maar jammer genoeg zijn er een aantal defect. Vanavond even een mailtje sturen naar de betrokken diensten, want het is toch een tof initiatief.

Steenakkermolen

We peddelen voorbij het New Zealand Forces Memorial en zien in de verte Tyne Cot Cemetery, de grootste Britse militaire begraafplaats op het Europese vasteland. Ik bezocht het al meerdere keren (zie bijvoorbeeld Fietsroute 14-18 The Legacy) en iedere keer ben ik zwaar onder de indruk. Vandaag gaan we echter de andere kant op en belanden in Sint-Juliaan, een gezellig dorp met de hele mooie Sint-Juliaankerk. Tijd voor de picknick!

New Zealand Forces Memorial

Via gehuchten met namen zoals Blatezak en Hemelrijk komen we terecht op het jaagpad van de Ieperlee. Deze waterloop vormt de verbinding tussen Ieper en de IJzer en was tijdens de middeleeuwen van groot belang voor de lakennijverheid in de stad. Nu heeft de Ieperlee geen economisch belang meer en wordt nog hoofdzakelijk voor de pleziervaart gebruikt. Er wachten ons een paar heerlijke kilometers onder de bomen langs het water. Een leuk plekje om even te stoppen is Boezinge-Sas, een historisch sluizencomplex met sluiswachtershuisje. De waterpret duurt nog even verder tot Steenstrate, waar we terug de rustige weggetjes opzoeken. 

De Ieperlee

Volgende stop: de Beeuwsaertmolen, ook gekend als de "Moulin Bleu". Deze lag bij de gasaanval midden in het strijdtoneel en werd tijdens de gevechten volledig vernield. Ondertussen werd hij - ook nog een verwoesting door een zware storm later - volledig gerestaureerd en maalvaardig gemaakt. 

Beeuwsaertmolen in Bikschote

Na een korte passage door Bikschote brengt de Sint-Jansstraat ons naar Sint-Janshoek waar een kapelletje staat voor - je raadt het nooit - Sint-Jan. Deze heilige kreeg maar een hoek, iets verder kreeg Madonna een heel gehucht 😄 Het dorp werd vereeuwigd in de magisch-realistische film "Het varken van Madonna" uit 2011 met onder andere Kevin Janssens. En ook al speelt het verhaal zich zo goed als helemaal af in Madonna, de opnames werden er niet gemaakt. Daarvoor trok men onder meer naar Houtem bij Veurne.

Op één van de veldwegen moeten we even naar lucht happen... een enorme wolk komt onze kant op. Gelukkig geen gifwolk, maar wel een stofwolk afkomstig van een maaidorser. In deze tijd van het jaar is het immers alle hens aan dek om de tarwe te oogsten. Best indrukwekkend om te zien.

Wat verder gaan de remmen dicht voor een bezoek aan de Duitse militaire begraafplaats van Langemark. Dit is één van de vier Duitse "verzamelbegraafplaatsen" in België (in de jaren '50 werden immers bijna alle Duitse begraafplaatsen ontruimd en de stoffelijke resten o.a. naar hier overgebracht). Het wordt ook wel het "Studentenfriedhof" genoemd, naar een aantal jonge Duitse vrijwillige soldaten die hier tijdens de Eerste Slag bij Ieper in 1914 het leven lieten. Nu liggen er meer dan 44.000 gesneuvelden; onder hen zo'n 25.000 die in een kameradengraf begraven werden. Van de laatste werden er maar 17.000 doden geïdentificeerd en hun namen staan op de blokken rond het kameradengraf.

Naast de tienduizenden Duitse gesneuvelden liggen er ook twee Britse Soldaten... 

Net buiten de begraafplaats staat "The Poppy Cenotaph", een vredesmonument dat door meer dan honderd kunstsmeden werd gemaakt. Centraal staat een stalen zuil van 7 meter hoog, bovenaan een klaproos en aan de voet nog eens meer dan 2.000 met de hand gesmede klaprozen. De 'poppy' is niet voor niets het internationale herdenkingssymbool. Errond staan 26 panelen waarin de meestersmeden hun visie over oorlog weergeven. Een zeer indrukwekkend monument!

Om van alle indrukken te bekomen, voert de route ons nog langs een stukje Vrijbosroute, de spoorlijn die ooit Ieper met Torhout verbond en dat tot een fraai fietspad omgevormd werd. In Poelkappele is het even uitkijken op de drukke rotonde, niet meteen het tofste stukje van de route en al helemaal niet als er zelfs geen fietsstrook voorzien is. Gelukkig moeten we niet veel verder rechtsaf om via een veel rustiger straat weer naar ons startpunt te rijden.

De Gifgas-route is niet meteen de mooiste van de 14-18-routes die ik tot nu toe heb afgefietst, maar "mooi" is dan ook het thema niet. Ben je niet geïnteresseerd in het oorlogsverleden, dan stippel je best een eigen knooppuntenroute in deze streek uit zodat je de drukkere stukken kan vermijden. Is het echter wel je ding, dan loont ze zeker de moeite om eens uit te proberen.

Vertrek : kerkplein Langeveld (gratis parkeren, ruim 50 plaatsen)

Afstand : 41 km - lusvormig - vlak met licht glooiende stukjes

Mijn persoonlijke scores : algemeen - 8/10 (half bewolkt tot bewolkt, 23°C) - stilte : 7/10

De Gifgas 14-18-fietsroute is bewegwijzerd met zeshoekige bordjes. Op de website Westtoer kan je de route als pdf of gpx downloaden. Via de webshop kan je de fietskaart aankopen of meteen de box met alle 12 de 14-18-routes. Je checkt ook best even op deze site of de route nog bestaat, want het wandel- en fietsaanbod wordt regelmatig vernieuwd.

Vrij veel bankjes. Horeca onderweg.

Meer info over het vredesmonument in Langemark kan je hier nalezen: website Langemark-Poelkapelle - Vredesmonument.

© 2021 Bouncing Kate - Alle rechten zijn voorbehouden.