Buitenbeentje... Met de fiets door Nationaal Landschap Middag-Humsterland

September... voor velen terug naar school en bijhorende routines, voor ons de start van de najaarsvakanties. De eerste gaat richting het noorden van Nederland, meer bepaald naar de provincies Groningen, Drenthe en Friesland.

Onze noorderburen hebben niet alleen 21 Nationale Parken, maar ook nog eens 20 Nationale Landschappen. Die laatste zijn gebieden waar natuur en oude cultuurelementen bewaard zijn gebleven en waar er - in tegenstelling tot in een Nationaal Park - ook plaats is voor wonen, landbouw en kleinschalige bedrijven.

Middag-Humsterland is zo'n Nationaal Landschap en is het oudste cultuurlandschap van Nederland. De naam alleen al doet mij goesting krijgen om op ontdekking te gaan. Deze regio staat synoniem voor kronkelende weggetjes en sloten, weidse landschappen en oude wierdendorpen.

Even terug in de tijd... Héél lang geleden, nog voor onze jaartelling begon, woonden er hier al mensen in de kwelders van de Waddenzee. Wie zee zegt, zegt overstromingen en dus kwamen deze kwelders regelmatig onder (zee)water te staan. Als oplossing begon men heuvels aan te leggen; het achtergelaten slib van de zee maakte die heuvels ook steeds hoger... hoog en droog dus. Dit was meteen het ontstaan van de wierdendorpen (wierde = terp = kunstmatige heuvel).

In het jaar 800 ontstond de Lauwerszee doordat de zee meermaals een weg landinwaarts zocht. De Lauwerszee op zijn beurt vormde de schiereilanden Middag en Humsterland. Gaandeweg verdwenen de geulen en werden de schiereilanden terug één geheel. De Lauwerszee werd trouwens in 1969 afgedamd en gaat sindsdien door het leven als het Lauwersmeer, sinds 2003 een Nationaal Park.

Genoeg geschiedenis voor vandaag... dit landschap schreeuwt erom om ontdekt te worden. Alhoewel dat schreeuwen hier niet op zijn plaats zou zijn; deze regio is een walhalla voor stilte- en ruimtezoekers. Wij kiezen voor een middellange fietstocht die ons laat kennismaken met een paar mooie wierdendorpen, zoals Ezinge, Saaksum en Oldehove. 

Voor het wierdendorp Niehove maken we een extra heen-en-terugje aan de route. Niehove was vroeger het "hoofddorp" van het waddeneiland Humsterland en het is prachtig bewaard gebleven. De huizen staan in een cirkel rondom de kerk die uit het begin van de 13de eeuw stamt. In deze wierdenkerk is er trouwens een bezoekerscentrum (gratis toegang) waar je meer te weten komt over de geschiedenis van deze streek.

Ook een topper op deze route: het Reitdiepgebied. De sterk meanderende rivier de Hunze (nu Reitdiep) verbond vroeger Groningen met de zee en op vele plekken in het landschap zijn de oude rivierbeddingen nog zichtbaar. Vandaag is het grotendeels een schitterend natuurgebied.

Nog zo'n hoogtepunt is Winsum, één van de mooiste dorpen van de provincie Groningen. Wat maakt het zo aantrekkelijk? Voor mij is water altijd een dikke plus en hier stroomt het Winsumerdiep dwars door het dorp heen. Met de bijhorende boogbruggetjes levert dat altijd een mooi plaatje op. Het dorp heeft ook twee (werkende) molens, veel Hollanders kan het niet. Er zijn ook heel wat fraaie monumentale gebouwen, veel gezellige horeca en wat winkeltjes. Ideaal voor een rustpauze. Nog een leuke bijkomstigheid is dat het Pieterpad (de bekendste langeafstandswandelroute van Nederland - 501 wandelkilometers tussen Pieterburen en de Sint-Pietersberg bij Maastricht) dit dorp aandoet. Vorig jaar deden we een stukje van dit pad en ergens kriebelt het nog steeds om hem helemaal te lopen. Of te fietsen, wat dat kan ook.

En zo komt er eind aan deze fantastische tocht en bollen we Garnwerd binnen, nog zo'n beschermd dorpsgezicht dat aan het Reitdiep ligt, inclusief haventje en bijhorende horeca. Zo jammer dat we door moeten reizen naar onze volgende overnachtingsplek, want hier had ik nog wel wat langer willen blijven. Terugkeren dan maar...

Praktische info:

vertrek: parking begraafplaats Garnwerd, kruising Hunzeweg/Oostumerweg, Garnwerd (NL) (gratis)

afstand: 43,5 km (100% verhard) - lus - vlak

mijn persoonlijke scores: algemeen 9,5/10 (zonnig, 23°C, 1Bft) - stilte 9,5/10

route via knooppunten: vanaf de parking sluit je via de Krassumerstraat aan op de knooppuntenroute

65 - 47 - 66 - 67 - 85 - 83 - 82 - 81 - 82 - 84 - 86 - 93 - 94 - 40 - 41 - 42 - 45 - 49 - 71 - 69 - 48 - 65

De fietsnetwerken krijgen regelmatig een update. Check daarom voor je vertrekt een routeplanner zoals bijvoorbeeld Fietsknooppunt.

Veel bankjes. Horeca aan de start en onderweg.

Meer weten over het Pieterpad? Neem dan een kijkje op de officiële website Pieterpad.nl

Voor toeristische info over de provincie Groningen kan je o.a. terecht op Visit Groningen.

© 2023 Bouncing Kate - Alle rechten zijn voorbehouden.