Buitenbeentje... Fietsverhalen in de grensstreek

Ooit rij ik hem helemaal, maar vandaag staat er toch al een mooi stukje Vennbahn op onze fietsagenda.

Jaren geleden las ik een interview met weerman Frank Deboosere die een fietsvakantie langs deze route plande. Het zaadje was geplant... Toen reed ik echter nog met een gewone fiets en dat zag ik niet zitten. Maar ondertussen rij ik vlotjes over berg en dal met dank aan mijn ebike. Dat zaadje was ondertussen al een flink plantje geworden, dus het kon niet uitblijven.

Tijdens onze voorjaarsvakantie in Sankt Vith wandelden we al een paar kilometers op deze historische ex-spoorlijn. De Vennbahn is één van de langste en mooiste groene fietsroutes van Europa en doet drie landen aan: België, Duitsland en Luxemburg. De spoorlijn werd in de 19de eeuw aangelegd om kolen en ijzererts tussen de industriecentra van Aken en Luxemburg te vervoeren. Na WOII, waarin bij het Ardennenoffensief grote delen van het spoor vernietigd waren, verloor de Vennbahn aan economisch belang. In de jaren '80 werd de spoorlijn uiteindelijk opgedoekt en omgetoverd tot een fantastische fietsroute.

De route loopt over de hoogste delen van België. Het hoogste punt bereikt de spoorlijn bij station Sourbrodt op een hoogte van ongeveer 570 meter. En laat dit nu net het vertrekpunt zijn van vandaag. Om de hoogteverschillen moeten we ons weinig zorgen maken: het stijgingspercentage dat een trein aankon was maximum 2%, dus wie denkt dat je in de Oostkantons alleen heuvels moet trotseren, heeft het bij het verkeerde eind.

De koffiesmokkelaars strooiden kraaienpoten bij achtervolgingen.
Als reactie daarop zetten de douaniers de "bezemporsche" in.

Vanaf 1950 werd radiocommunicatie ingezet in de strijd tegen de smokkelaars. Als het stopbord genegeerd werd, werd de opdracht gegeven de "spijkerketting" over de straat te spannen.

Luisteren naar smokkelverhalen

De bewegwijzering is top: ofwel volg je de Vennbahn-bordjes, ofwel de RAVeL*-bordjes (maar dan moet je wel de spoorlijnnummers kennen) ofwel volg je de knooppunten. Wij kiezen voor het laatste, al was het maar omdat we geen gewone heen-en-terug-rit doen, maar een alternatieve terugweg gaan nemen.

De eerste kilometers loopt er nog parallel met het fietspad een restant van de spoorlijn. Van Leykaul tot Sourbrodt kan je met een railbike even proeven van het Vennbahn-avontuur. Onze bestemming is echter Monchau, een Duits stadje op amper vier kilometer van de Belgische grens. Het ligt in de smalle en diepe vallei van de Rur, een zijrivier van de Maas.

De grens is hier trouwens een bijzonder begrip. Na WOI werd in het Verdrag van Versailles bepaald dat de Vennbahn (bedding, stations en technische installaties) tussen Raeren en Kalterherberg volledig eigendom werd van België en hierdoor ontstond een aparte situatie. De Duitse gebieden ten westen van de spoorlijn werden met één pennenstreek van de rest van Duitsland afgesneden. Telkens men de grens overging, kreeg men nu te maken met grens- en douanecontroles. Tot op vandaag zijn er nog steeds vijf Duitse exclaves, maar gelukkig voor de inwoners behoren de controles bij een familiebezoekje sinds 1995 tot het verleden.

Bij grenzen komt ook dikwijls smokkel kijken. Dat was hier niet anders. Koffie was bijvoorbeeld heel populair in de naoorlogse periode om over de grens te smokkelen. Hele families voorzagen zo in hun levensonderhoud.

Langs de fietsroute staan verschillende infoborden met deze geschiedenis, soms zijn het luisterzuilen. Er staan ook originele schuilhutten en de bankjes zijn legio.

Het bijzondere interieur van de Aukirche

De Rur

Wanneer we Monchau naderen, staat ons een flinke afdaling te wachten. In het stadje zelf, dat we jaren geleden al eens bezochten, is het normaal gezien een heel toeristische bedoening, maar vandaag valt het reuze mee. De fiets gaat hier eerst aan de hand (kasseistraatjes) en zelfs even aan de ketting zodat we wat kunnen rondslenteren tussen de vele vakwerkhuizen. Echte pareltjes krijg je hier te zien.

De Norbertuskapel uit 1926

Voor de terugweg kiezen we voor een pre-RAVeL die ons langs de oevers van de Rur terug doet aanknopen met de Vennbahn. Met zo'n 34 kilometer op de fietsteller en een batterij die amper vermogen is kwijtgespeeld laden we de fietsen op voor de lange rit naar huis. Onze persoonlijke batterijtjes zijn meer dan opgeladen na een weekje fietsen en wandelen in deze schitterende regio. En meer dan ooit staat een fietsvakantie "Vennbahn" op mijn bike-it-lijst 😍

 * Réseau Autonome des Voies Lentes) 

Praktische info:

Start: parking voormalig spoorwegstation Sourbrodt (ter hoogte van Rue de la Station 46)

Afstand: 34 km - lus - quasi vlak met een stevige afdaling naar Monchau

Mijn persoonlijke scores: 9/10 (21°C, zonnig tot halfbewolkt, 1Bft) - stilte 9/10

Veel bankjes. Horeca onderweg en in Monchau.

Route op de fietsnetwerken "Ostbelgien" en "Nordrhein-Westfalen"

Knooppunten: 43 - 42 - 38 - 27 - 26 - 33 - 32 - 30 - 39 - 38 - 42 - 43 - (44)

Meer info over de Vennbahn-fietsroute kan je nalezen op Vennbahn.eu.

© 2021 Bouncing Kate - Alle rechten zijn voorbehouden.